Yöre Sözlüğü A-Z
Görele Ağzı Sözlüğü:A-Z (24 Eylül 2009, -ALIINTI-SAYIN SALİH UZUN BEY'E TEŞEKKÜRLER) Daha önceki yazılarımda Görele ağzı üzerine 1974 yılında yaptığım İstanbul Üniversitesi Ed.Fak.Türkoloji bölümü bitirme tezimden söz etmiş ve güncelleyerek yeniden yayınlayacağımı bildirmiştim. Bu çalışmalarımın sona yaklaştığını ve bitirmek üzere olduğumu söyleyebilirim. Kitabın adı: Görele ağzı ,metinler,derlemeler, gramer ve sözlük’tür. B u çalışmalarımın, yayınlanmadan önce bazı bölümlerini tartışmayı ve eklemek istenilen, unuttuğum ,bilmediğim bazı sözcükleri de sizlerden öğrenebileceğimi düşündüm. Bir tane bile yeni sözcük bulursam sevineceğim.  Kalıcı ve önemli olması için önerileriniz ve eklemeleriniz çok yararlı olacaktır. Aşağıdaki satırlarda ''GÖRELE AĞZI SÖZLÜĞÜ' nün A ‘ dan G ye kadar başlayan sözcüklerini göreceksiniz. Sözcüklerin farklı anlamlarına ve bu harfler ile kullanılan ve burada unutulmuş, ya da bilemediğim sözcükler için ilavelerinizi bekliyorum. Görele ağzı ile ilgili kitabımın gecikmesinin bir nedeninin de transkripsiyon (ÇEVİRİYAZI) işaretlerinin basımındaki güçlükler olduğunu da belirtirim.. Yöremize has ses ve anlatım özelliklerinin yazıya dökülmesi için mevcut alfabemiz yeterli değil. Örneğin e harfi normal ve kapalı e olarak iki şekilde kullanılıyor. Nazal ne denilen n harfinin Görele ağzındaki söylenişini yazıya aktarmak normal alfabe ile olanaksız. Bu yüzden transkıripsiyon harflerine ihtiyaç var. Eleştiri ve önerilerinizi bekliyorum. Ayrıca burada yazılan sözcükler kitaplaşırken özel işaretlerle söylendiği gibi yazılmaya ve ağızda kullanılan şekilde okunması için gayret gösterileceğine de dikkatinizi çekerim. AGA :Küçük kardeş veya kardeş.Sevgi belirtmek için de kullanılır. ABA :Abla,yada kendinden büyük bayana söylenen hitap sözcüğü. ABA-ZIPKA :Bir çeşit mahalli giysi.Zıpkanın pantolonu, baldırlar geniş dizden aşağısı dardır. ACA : Acaba! ACCUK :Azıcık,çok az. ABUL,ABRUL :Nisan AFGURMAK : İstenmeyen şekilde bağırmak,beğenilmeyen sözlere karşılık hayvan sesi nitelemesi yapmak. ‘’AFGURMA,FENA YAPARIM’’ AFUR :Ahır,hayvan barınağı. AĞAZA GİTMEK :Geceleyin lüks lambası ve CEMEK denilen aletle çıkılan balık avı. AĞILTI :Sulandırılmış ayran. AHACUK :İşte,burada... AĞDA Pekmezin üzerinde biriken sarı ile kahve rengi arası tabaka.Özellikle dut pekmezinde olur. ALAF :Sık örtülü bitki yaprakları . ''Al eline girebi ,kalk gidelim alafa'' Hayvanlara yedirmek için kesilen yeşil yapraklı küçük dallar. ALAMUK :Bunaltıcı sıcak hava.Genellikle nemin az olduğu ,Güneşin kapalı olduğu havalar için söylenir. ALAVUZ :Yılışık,sözden anlamayan,arsız. ALIŞMAK :Tutuşmak,alev alev yanmak. ''Ali amcanın sapotluğu alışmış,...'' ALDAŞ :Şaşırtmak,çalımlamak,yanıltmak. ANDAL :Bataklık,bulanık gölcük.''Andalda çok sazan balığı varmış.'' ANDIR :Hoş olmayan,sevilmeyen ya da istenmeyen şeyler için söylenir. ''Andır galsın sevdalık''. ANNAK :Görülebilen uzakça yer. ANNAKLAMAK :Yüksekçe bir yerden çevreyi kolaçan etmek.''Git bir annakla bakiim aşamahallede kimse varmı'' ANUK :Nane ARDAF : Terbiyesi,eğitimi olmayan,yüzsüz kimse. ARI : (ilk a uzun) Yön belirtir.’’gırandan aarı ‘’ ARUK :Beyazlamış,rengi solmuş. AŞGANA .Mutfak. AŞAK :Yün eğirmede kullanılan EĞERCEK'in alt kısmındaki yuvarlak parça.bk.''.Domuzaşağı.'' ARDİYE :Sonuncu,özellikle çocuk oyunlarında '' sen sift ben ardiye '' şeklinde kullanılırdı. ATDAMAK : Sık bitkilerin ve özellikle fındık ocaklarının ayıklanması işi.(AYIKLAMAK) ATBİBERİ : Bir çeşit yeşil ot.Özellikle dere kenarlarında yetişir. ATİŞLİK :Mutfakta ateş yanan yer,ocak başı. AVU : Orman gülü bitkisi.Görele civarında geniş bir yörede yetişir,odunluk olarak da değerlidir.Avu ve Saravu adlı iki çeşidi sık görülür. AVUZ :İnek doğurduktan sonraki bir kaç gün içindeki sütten yapılan pelte. AŞAM :Akşam. AŞAMCAK :Akşam olduğu zaman. ''aşamcak camide görüşelim''' AYAMAK :Fidanları budayıp düzetmek,ayırmak. AYDAŞ :Küçük çocuklara tacizde bulunan yaşlı kişi AYAMA AD .Takma ad. BAĞA :Bana ‘’orağı bağa ver’’ BAĞLAK :Kara denizde eğimli arazilerde ,araziyi düzeltmek için yapıla küçük setler. BALDIRAN :Ağaçlık yerlerin altlarında yetişen ve sapları pişirilerek yenen bir bitki. BANDIK : Mısır tarlalarında mısırların diplerinde yetişen yeşil ot.Yemeği de yapılır. BAZLAMA :Buğday unundan Sac üstünde yapılan bir çeşit çörek. BAÇA : Fındık bahçesi. BASUK :Kısa boylu,cüce. Genellikle kısa bolu topluca hanımlara ,olumsuz sözler söylenirken kullanılır. BAYAK :Demin,biraz önce. BANIM :Bir parça ekmekle yenilecek kadar. BAKIRAÇ : Bakırdan veya alüminyumdan yoğurt kabı. BARABELLÜ Parapellum,tabanca. BATMAN : Ağırlık ölçüsü. BEK :Hızlı ,sert,katı. BEKİTMEK .Hızlıca vurmak.''kafasına odunu bekittim'' BELERTMEK :Gözünü irice açmak,sevimsizce bakmak. BEZENE :Bezelye. BERİNNEMEK :Uykudan irkilerek uyanmak.''yaylanın çimeninde oturdum serinnedim.Bayan geçti yanımdan uykuda berinnedim.'' BILDIR :Geçen yıl. BIZIK : Koşma,sıçrama. BIZIKLAMAK : Sıçrayarak koşmak.Özellikle baharda otlamaya çıkan genç danalar bızıklayarak koşar. BİLE : Birlikte BİLECAN :Falcı,kayıp bilen ,geleceği bildiği söylenen. BİLLEMEK : Biriktirmek,bir araya getirmek. BİLEKİ :Ekmek kabı,mısır ekmeği pişirilen içi oyuk taş. BOSTAN :Hıyar,salatalık. BOĞUSAK : Çiftleşmek isteyen hayvan. BÖĞÜLCE .Börülce,fasulye. BÖCÜK :Böcek. BOKUÇ :Küçük,yuvarlak taşlarla oynana oyun. BÖÖN :.Bugün BUCAKLIK :Mutfak,yemek yapılan yer. BUN :Sıkıntı BUYMAK .Üşümek BÜRÜNCEK .Baş örtüsü. BOYUNA .Sürekli,devamlı CAMADAN : Yün ve kıldan dokunan desenli sırt çantası CAPLAMA : Bahçe kenarlarına yapılan ağaçtan engel. Genellikle yarılmış ağaç kullanılır. CAHT ETMEK : Bir konuda sonuna kadar direnip,yapmak. CAMIŞIĞI :Camlı gaz lambası. CAYDAK :Çıplak,örtüsüz. CANAK :Sağanak yağmur CECİM : Kilim CERLEMEK :Bağırmak,azarlamak CEMEK : Geceleri derede balık avlamak için yapılmış alet.uzun bir sopanın ucunda ağzı çatallı bir alet CEMBER .Baş örtüsü.Keşan’ın altına giyilir. CEMİLE .Camdan bilye. CENNİK :Yayla olmayan,yerleşim yeri. ‘’yayla ,cennik bir oldu’’ CIDIK :Kuş avlamak için yapılan tuzak CIBACI :Ot yatağa doldurulan kuru ve küçük otlar. CIFDIR : Becerikli CIBBAN : Alkış CIBARTMAK :Kesilmiş ağaç dallarının küçük yan dallarını tek tek kesmek. CIBARTDAMAK :Bahçelerdeki zararlı ve lüzumsuz bitkileri ayıklamak. CIMBIŞ :Eğlenceli CIRITTA : Kızgın yağda pişirilen hamur tatlısı CIRMAK: Pençe CINGAN .Çingene CIVIZ : Oyunbozan CIBIL : Derin olmayan su,dibi görünen CIYMUK :Çatal CİCİK : Meme CİNİBİZ :Kurnaz,üçkağıtcı COLAP :Üzüm,dut gibi meyvelerin haşlanmış posası. CÖBRE : Colap’ın süzülmüşü CUHAR :Fındık zamanı görülen humma gibi bir hastalık. CUKHARLAMAK : İshal ve ateşle hasta olmak. CÜCÜK : Yavru kuş veya kümes hayvanı ÇABULA :Bir çeşit ayakkabı ÇANGAL :Özellikle fasulyeye dikilen uzun sopa. ÇAYTAK :Aksayarak yürüyen ÇARA : Döllenme zamanı hayvandan gelen sıvı. ÇATMA :Ahşap evlerde iki odayı ayırmak ta kullanılan tahta perde ÇAKAL YAĞMURU :İnce ince yağan yağmur. ÇAKILDAK :Dere kenarında ufak taşlar..Olmamış meyve için de kullanılır ÇARUK :Çarık ÇALPAMAK :Çalkalamak,karışmasını sağlamak. ÇATMAK :Kavga etmek için,laf söylemek. ÇAŞU :Çarşı ÇARPI :Özellikle ceviz dökmeye yarayan uzun sopa ÇAVMAK :Güneş doğmak ÇEBİÇ : Küçük keçi ÇEÇ :Kabuğundan soyulmuş fındık ÇEKMEN :Başa takılan üstlük.’’yağmur yağıyu ,yağmur.Al başına çekmeni’’ ÇEF :Bir çeşit bodur bitki ÇELLEMEK .Üşümek ÇENTİ :Küçük bez çanta ÇENCİK :Kapı mandalı ÇENTEMEK :Yontmak ÇIRAKMAN : Yarmaçaların korunması için yapılan yığın,üzerine lamba konulan tabla. ÇIKMAĞINA GETİRMEK : Denk getirmek.’’çıkmana getürdü,avladı’’ ÇINGIL :Bir cins erik ÇIĞIRMAK : Bağırıp feryat etmek. ÇIRTLIK KUŞU .Serçeye benzer küçük kuş ÇIRPMAK .Budamak ÇITLAK : Ateş parçası.kor ÇITIRUK :Bir cins ağaç ÇITIL : Kurumuş,karışmış bitki örtüsü.Dolaşmış ip ÇILPAN : Şamar,tokat ÇİT :Ev önündeki tarla ÇIRNIK :Küçük boyda kayık ÇINAMAK : Çiğnemek ÇORT :Dikenlik ÇOMURTMAK :Koparıp sıkmak ÇÖĞÜR .Mısır sapı ÇÖTÜRE : Sepet ÇUL TAKMAK .Oyunda el kazanmak ÇÖPÜR :.Keçi kılından yapılan çorap,torba ÇÖTEN :Örülmüş çubuktan mısır deposu,dereye yapılan balık tuzağı ÇÖTÜRE .Sepet cinsi ÇOTANAK : Birkaçı bir arada fındık (topur) ÇINAMAK :Çiğnemek ,üzerine basıp ezmek.’’Çocuğu araba çığnamış’’ ÇI-ÇI ÇIIRMAK : Avaz avaz bağırmak DALDA :Yağmurdan korunmalı yer. DARI :Mısır DALAMAK : Köpekleri avlarını parçalamaya alıştırmak.Bir anda ısırıp kaçmak. DASTAR :Bir cins dokuma yer örtüsü.Kilim DADDUK :Tatlı,şekerli DAVUN :Veba. ‘’Davun ye’’,diyerek azarlama anlamında da kullanılır. DAYANÇI Payanda,destek DEBERTMEK :Karıştırmak. DEĞMEN :Değirmen. DEPEBIZIK .Takla DEPÜK :Islak olmayan,temiz yer. DEYDAA :İşte orda. (deyha) DEKMÜK :Tekme. DIBIÇ : Meyvenin sap kısmı. Kıç .Ayrıca hakaret sözü olarak ta kullanılır.’’dıbıç ağızlı’’ DIGIL :Yavaşça DIGILLAMA :Bilye oyununda eğimden istifade yavaşça yuvarlama. DINGIL :Bir sapa bağlı ve sallanan eşya ya da bitki. DIRMAÇ :Yün ve kıldan yapılan ve yük taşımakta kullanılan genişçe ip. DIBIR :Kıç DIVILDAK :Küçük yuvarlak meyve veya yumru sebze. ‘’elmalar dıvıldak’’ DİBEK :Bulgur yapılan içi oyuk taş. DİBLE :Çeşitli sebzelerden yapılan yöresel yemek DİM :Bir çeşit bilye oyunu DİKİN :Fındık fidesi DİZLİK :Don DİŞE : Değirmen taşının çentikleri DİŞEMEK .Değirmen taşını çekiçle çentikli hale getirmek. ‘’değirmen döne döne ,yidiya dişesini ‘’ DİNELMEK .Ayağa kalkmak DOBİÇ :Kısa boylu şişman DOMAL .Barbunyaya benzer fasulye DOMUZAŞAĞI :Kökleri zehirli ve yuvarlak bir bitki.Bazen balık avlamakta kullanılır DONAM :Balıkçılıkta takım DOMBAK .Kestane.Kaba içi boş DOZİRİK :Cevizin içi oyularak yapılan fırıldak DÖŞEME :.Bir cins lahana yemeği DÖNDERME : .Hamsi ve fasulyenin tavada mısırla yapılan kızartması DÖNEK :.Derelerde özellikle derin yerlerde suyun anafor yaptığı yer DÜDEK .Olgunlaşmamış meyve.Meyveleri patlangaçta kullanılan bitki DÜVE :Genç inek EBRÜK : Yıpranmış EBRÜMEK :Yıpranmak,eskimek EĞEN :Gövde,Üst -baş EBE :Büyük anne,nine.Doğum yaptıran kadın ECÜNNÜ .Cin EGEZLENMEK .Gırgıra alınmak EĞERCEK :Yün eğirme aleti EKENEK :Ekilecek,ekilmeye elverişli yer,tarla EKMEK ETMEK .Ekmek yapmak ELAVI : Çıplak elle yapılan balık avı ELAVINA :El yordamı ile EMEN .Kale,nokta. ‘’Haşim ! emeni bekle’’ ELMEK :Bir elin aldığı kadar,tutam ENEKE Oyunda kullanılan bir terim. ESSAH : Sahi,gerçek EHEM :Küs olunan kişi EME :Ama ERİNMEK :Canı yapmak istememek. EVMEK :Acele etmek. EŞGÜN :Yaşlı,kart EŞMEK :Kazmak EŞÜN : Mısır ekmeğini çevirmede kullanılan saplı alet EVCÜK :Çocuk oyununda ev EVZA :Kibrit EYLENMEK : Mola vermek. ‘’bıraz elen ,yoruldum’’. Y harfi belli belirsiz söylenir. EYVERMEK :Çağırmaya karşılık,sesle yanıt vermek. ‘’çariim çaariim,bi eyvermiyu’’ FAŞIRTI .Su sesine benzer ses,parazit FAKIRTI : Gürültü FAKIFAKI : Kaynayan suyun sesi FASIRATMAK .Sokmak,delmeye uğraşmak FERİK :Genç tavuk FERİK ELMASI :Bir cins elma FER :Işık FEŞEL :Yaramaz,afacan FIRAKLI :Çubuktan örülen engel,korumalık FİNNURİ :Camsız petrol lambası FIŞIRTMAK .Fırlatmak,uzağa atmak FIŞGI : Bok,dışkı FİDİL .Küçük fidan,lambanın fitili FİLİSBİT :Ağzına kadar dolu (çuval,şelek) FOLTAK .Gevşek,bol FÖSÜK :Konuşurken anlaşılmayan kimse,bozuk konuşma FODUL :Dik kafalı,itirazcı FOL :Yumurtanın kümeste sürekli duranı GABALAK :Bir cins geniş yapraklı ot GABAN :Taşlı topraklı,bayır tarla GABARTDAK .Yeşil düdek halinde incir. GABİYET :Kabahat,suç GALEMLİK : Baca GALUK .Evde kalmış GAKMAK :Kalkmak GAMİT .Olumsuzluk anlatan takma ad GAMBALAK :İri toprak veya taş parçası GAMBAK :Çıplak,kel ‘’gambak gafalı adam’’ GANDAK : Özensiz dikiş,teğel GANDAKLAMAK .Tutturmak,teğellemek GANDAZ :Kekeme GARGALAK :Selle gelen odun,dal parçaları GARUK :Toprak set,mısır sapı GARAMUK .İçi boş, hastalıklı fındık GARIMAK :Değirmen taşının dişlerinin düzleşmesi.’’bizim demen daşı garımış’’ GARİGEN :Bir çeşit ağaç,dişbudak GALAŞ : GAŞ .Uçurum GANTAR : Ağırlı ölçüsü,’amcamın 20 gantar fıdığı olur’’ GATIK :Ayran GASIT :Kasten GASITTAN :Yalandan GAVSUL :Fındığın kabuklu hali GAYBANA :İstenmeyen,kötü,yakışıksız GAYGANA .Tuzlu hamsi ve unla yapılan yemek GATIROTU :Bir çeşit bitki,kaktüs GAVUNÇ : Cinsel organın darbe sonucu şişmesi GAVUNÇ OLMAK :Beklemekten sıkılmak GAYTARMAK : Sıvışmak,kaçmak GIRMAK :Koparmak,üzmek GAZEL .Kuru ağaç yaprağı GARABAZAR :Aşağı yukarı,eh işte o kadar GARPIŞMAK : Oynaşmak,güreşmek GELEK :Yaprak GECİN :Fasulye dış kabuğu,samanı GEÇEK :Merdiven GELBERİ :Tırmık GENDEME :Kalın çekilmiş mısır GELDER : Ağaçtan yapılmış hayvan yal kabı GEVGENE :Bir tarafı kıllı battaniye GENELİK :Defalık,böylelikle GERO :Dal çekmekte kullanılan çengelli sopa. (gerevu) GI : Kız,hanımlara hitap sözü. GILİK :Mısır ekmeği sacında ortadaki en küçük ekmek GIMILGIMIL .Çok yavaş,uyuz GINDIRA: Hasır yapmada kullanılan uzun yapraklı ot GINUK :Utanmaz,arsız GIRBIÇ : Kurbağa GIRNAP :Kenevirden ip GIRAN :İki yamacın kesiştiği yerdeki düzlük GILDIR GIBIÇ :İşe yaramayan şeyler,önemli olmayan eşya GIRS :Cimri GISIRUK .Kuytu,dar GIBIÇ GEÇMEK :Denk getirememek,oyunda uska geçmek GICIMUK OLMAK :Kızışmak,içi kaynamak GICIRUK KAPI :Tahta ve dallardan yapılan,ses çıkaran bahçe kapısı GILMUÇ :Küçük ağaç parçası.’’ayağıma gılmuç battı’’ GIDIK SEPET :Küçük örgü sepet GIRKLIK .Koyun kırpma makası GIÇMUK .Tekme,katır ve eşek için daha çok kullanılır GIYNAK :Üzüm salkımının küçük dalları ‘’bir gıynak üzüm ver’’ GİRİNMEK :Yüklenmek,işe başlamak GİREBİ :Ağzı düz ucu kıvrık balta GİRİNTİ : Ağzı oarak gibi alet (kirintu) GOLLUK :Kola ve omuza takılarak taşınan torba GOBUZLANMAK :Övünmek,şişinmek GODESBANA : Becerikli GOMİT : Derede yaşayan kaya balığı GOŞAMA :Bir avucun alabildiği kadar GOVERMEK :Salmak,salıvermek GOPCA :Düğme GOT : Taneli meyve ve tahılları ölçmeye yarayan kap GOZAK : Ham ,olmamış meyve GORUK : İçi boş,çürük GOPÇA .Kopça,düğme GONDURA .Bilye oyununda bir terim GÖĞ .Yeşil ,olmamış GÖĞÜSLÜK :İlkokul önlüğü. GÖĞSÜGIZIL :Serçeye benzer bir kuş GÖGEK .Yeşil ceviz meyvesi GÖNÜMEK :Meyvelerin çürümeden,kahverengi olup yumuşaması GÖRGÜLÜK : İbret alınacak olay GÖRGÜLÜK GÖRMEK : İbret alınacak şey görmek GÖLMEÇ :Küçük su birikintisi GUVAK : Saçtaki kepek GUDURUK :Azgın,kudurmuş GULUBECEK Perde ayaklı kuş (karabatak) GURUŞGA :Maşrapa GUŞLUK :Sabahın erken saatleri GUYTAK :Çukur ,derin olmayan su. GUŞANA :Kuşhane tencere GUVALAK : Baykuş GUVALDAMA : Topuğuna basarak,alelacele giyilen ayakkabı GUZ :Güneşin öğleden sonra vurduğu yerler GÜBBEK :Tombul,sevimli GÜDÜNE :Mısırın taneleri alındıktan sonra kalan koçanı GÜLLÜK .Eğrelti otu GÜVENEK :İri sinek,ineklerde kan içerek beslenir GÜBÜR :Toz kırıntı parçaları GÜPECEK : Güp diye ses çıkararak HABBAK : Süt veya ayrandan yemek.Bebek maması HABU :İşte bu,aha bu. HABULLAR : Buralar,bu yerler HABULE : Buraya,bu tarafa ,böyle.''gel habule buyana'' HABLE GENE : Böylece HABURA : Burası,bu yer HAÇAN : O halde,niçin HACCAK : Güzel,alımlı,has HAFIRADAK : Çevik bir hareketle HAKIRDAMAK : Gürültülü ses çıkararak öksürmek. HARAR : Büyük sepet,şelek,sırt sepeti HARA ,HARİYE : Nereye ''hara gidiyon'' HALİK : Parçalanmış küçük taş HARK : Küçük hendek HARPITMAK : Yemek yutmak,kapıp götürmek. HARTAMA : İnce yarılmış tahta. HARCI EKMEK : Kalitesiz undan yapılan esmer ekmek HARCI UN . : kalitesiz un. HASIRAMAK : Hızlı nefes almak. HAS BATTICAN : Domates HAS UN : Buğday unu. HAYF : Öç. HAYF ALMAK : Öç almak,bir olaydan ötürü karşı tarafın ezikliğinde haz duymak.(oh olsun,düştü, hayfımı aldım) HAYSINMAK : Öykünmek, pişmanlık duymak HAŞA : Külden süzülen sıcak suyla çamaşır haşlama. HAŞA YAPMAK : Çamaşırı kül suyu ile haşlayıp yıkamak HAŞİNDİ : Hemen şimdi,şu anda. HAŞLAK : Çok iyi pişmemiş,içi çiğ kalmış. HELLE : Undan yapılan çorba HELBET : Elbette. HEMENCEK : Çabucak, hemencecik HENNÜK : Yağmurdan sonraki ıslak toprak. HERİ : Bir edat.(ne bağıryun ula, ‘’ne bağırıcaam heri ‘’) Bazı yerlerde yavaş ,ağır anlamında da kullanılır. HERS : Hırs,kızgınlık anı. HERSİNİ ALMAK : Öfkesini gidermek.(U gavurun gızından ,alamadım hersimi) HEYLEMEK : Çağırmak HILTAK : Bol, eski. HILTAMAK : Yaşlanmak,yıpranmak HIRTTDAMAK : Parça parça kesmek. (yarmaçayı hırtdadı ) HIZAN : Çocuk,evlatlar HIŞIR : Eski,çirkin HO : Şu kişi,o HODUL : Çalı çırpı ''git baçadan bi yük hodul al'' HOPCİN : Kara lahana,fasulye,yağ ,biberle yapılan yemek HOĞULDAMAK : Sesli olarak nefes almak,söylenmek HOPÇURAMAK : Atlamak ,zıplamak. HOPCURDU:( Atladı,zıplayıp karşıya geçti.) HOŞMAK : Fasulye ezilerek yapılan yemek. HOZAN : Nadasa bırakılan tarla HOŞURAN : Yapraklarından yemek yapılan bir bitki.Semizotuna benzer HORASAN İNCİRİ : Reçel de yapılan bir cins incir HÖLÜMEK : Islanmak,nemli hale gelmek HÖŞÜL : Suyu alınmış meyve posası.Bulamaç HÖTÜRDETMEK : Ses çıkararak içmek HÖŞÜL AĞIZLI : Ağzı çirkin,salyalı kimse HÖME DEPMEK : Üzerinde tepinmek,çiğneyip zarar vermek HÜĞÜM : Fındık ağacı IMIK : Kuru,soğuk olmayan İFAK : Küçük IFACUK : Küçücük. IFACUK UŞAK : Küçük çocuk. IRGAT : Fındık amelesi. ISGAT : Ölü eşyası. IŞGIN : Filiz IŞIMAK : Günün ağarması. IRIP : Tuzak ILIMUK : Çok sıcak olmayan.''Bu gün hava ılımuk'' IRAAT : Rahat, asude IRGALAMAK : Sallamak, sarsmak İÇERİ : Evin içi,mutfak İÇLİK : İç gömleği İFACUK : Küçük İFACUK UŞAK : Küçük çocuk İŞLİK : Mintan, gömlek İDARE LAMBASI : Gaz lambası İLEKİ GÜN : Bir gün önce,dün.. (ileek gün burdaydi ) İLİSTİR : Süzgeç, delikli bakır kap İMECİ : İmece İLKİ : Küçük sürgün bitki,fındık fidesi,ağaç filizleri. İSİİN : Hüseyin.. İSGEMBİ : İskemle İT : Köpek |
YÖREMİZDE AY İSİMLERİ
OCAK | ZEMHERİ |
ŞUBAT | GÜCÜK |
MART | MART |
NİSAN | APRUL |
MAYIS | OT KAZMA AYI |
HAZİRAN | KİRAZ AYI |
TEMMUZ | ORAK AYI |
AĞUSTOS | ASUS FINDIK AYI |
EYLÜL | CEVİZ AYI |
EKİM | DÖKÜM AYI |
KASIM | ÜZÜM AYI |
ARALIK | KARAKIŞ AYI |
YÖRESEL ŞİVELERİMİZ
AYAMA=AD, LAKAP
ALAMUK =BULUTLU HAVA VE GÜNEŞLİ HAVANIN BİR ARADA OLMASI
ANDIR=İŞE YARAMAYAN
AŞAK = EĞERCEĞE TAKILAN BAŞLIK
AFUR = AHIR
ALAF = YEŞERMİŞ AĞAÇ DALLARI
AMEL = İSHAL OLMAK
ANLAK = AÇIK ALAN
ANNAK = MEYDAN
ANNAKLAMAK = BAKMAK
AYAM = HAVA DURUMU
AVRUZ, AVUZ = DOĞURAN İNEĞİN İLK SÜTÜ
BAYAK = BİRAZ ÖNCE
BILDIR = GEÇEN YIL
BICAKLIK = MUTFAK
BIZIKLAMAK = HIZLA KOŞMAK-ZIPLAMAK
BİBİ = HALA
BOSTAN = SALATALIK
BÖÖN = BUGÜN
BUHLAMAK = TERLEMEK
BUYMAK = ÜŞÜMEK
BÜNGÜLDEMEK = YERİNDE DURAMAMAK
CAANAK=SAĞANAK
CANK ETTİRMEK:ELLE TOKAT ATMAK
CAPLAMA = ÇATI MALZEMESİ (ÇITA)
CAANAK = ÇOK YAĞMUR YAĞMASI
CIZLAVİT =LASTİK AYAKKABI
CIBIT=ISLANMAK
CIBBAN = ALKIŞ
CILK = BOZUK YUMURTA-SULU
CİLMÜK = KÜÇÜK ODUN PARÇASI
CINGAN= YARAMAZ, ÇİNGENE, ROMAN
COLAP = ERİMEKTE OLAN KAR
CÜCÜK = CİVCİV
ÇANGAL = FASULYE SIRIĞI
ÇAVUN = İZ
ÇEBİÇ = KEÇİ
ÇELLEMEK = ÜŞÜMEK-DONMAK
ÇENCİK = KAPI MANDALI
ÇENTİ = PAZAR ÇANTASI
ÇIPIR = KARIŞIK RENKLİ DERLEYEN :B.HIDIR
ÇITIMAN = SALATALIK SARMA AĞACI
ÇIRAKMAN = KÜÇÜK GAZ LAMBASI KOYMA ARACI
ÇITIL = KARIŞIK OLAN
ÇITAK= HASIR YAPILAN BİR ÇEŞİT OTSU BİTKİ
ÇITTAK = ATEŞ
ÇİMMEK = YIKANMAK
ÇİVİT = MEYVENİN ÇEKİRDEĞİ
ÇORT = TİKEN-BÖRTLEN
ÇOŞURMAK = TOPARLAMAK
ÇÖÖR = MISIRIN YERDE KALAN SAPI
ÇANGAL=FASULYEYİ SORMAYA YARAYAN DAL
DARU = MISIR
DAYANÇA = DESTEK
DEZE = TEYZE
DEBERMEK:KARIŞTIRMAK
DEPE BIZDIK = TAKLA ATMAK
DIBIÇ = KÖTÜ ANLAMDA
DIGIL = FASÜLYE
DIRMAÇ = YÜK TAŞIMA İPİ
DOBUÇ:SAĞIR
DİTMEK = TIRNAKLA KARIŞTIRMA
DİZME = EVİN ODA BÖLMESİ
DİVİLDEMEK = ÇOK HAREKETLİ
DOH, DUH = DİKKAT ÇEKMEK
DOZURİK = DELİK FINDIKTAN YAPILAN OYUNCAK
DORANCALIK = BACA
DONULCA=YABANİ BAL ARISI
DÜDEK = OLGUNLAŞAN ÇİCEK TOMURCUĞU
DONULCA=BAL ARISIOLGUNLAŞMAMIŞ MEYVA
DASTAR:KİLİM
ECÜNNÜ = CİN
EĞERCEK = YÜNDEN İPLİK YAPMA ARACI
EEN:ÜST-BAŞ
ELMEK = AVUÇ DOLUSU
ERZAHIR = ÇOK BÜYÜK (YILAN)
ESENTELİK = DELİLİK
ESSAH = CİDDİ
ESÜK = RÜZGAR
EŞİK = KAPI GİRİŞİ
EVMEK=ACELE ETMEK
EVELİ = ESKİDEN
EVŞÜN = EKMEK ÇEVİRME ALETİ
EVZA = KİRBİT
FAŞIRATMAK = KÖTÜ ANLAMDA CÜMLE
FANİLA = ATLET
FERİK=İLK YUMURTA VERECEK TAVUK
FIRAKLU = BAHÇE KENARINA ÖRÜLEN ÇİT
FIŞIRGUN = FIRTINA
FIŞIRTMAK = FIRLATMAK
FOLLUK = TAVUK YUMURTLAMA YERİ
FOLTAK = BÜYÜK
GABARTTAK = TAM OLMAMIŞ HAM MEYVA
GABUT = PALTO
GALDİRİK = ZILBIT YAPRAĞI
GÜLLÜK=SÜS BİTKİSİ
GALEZE=İŞ YOĞUNLUĞU
GALUK = EVLENMEMİŞ EVDE KALMIŞ
GANBAK = KEL
GANCIK = DİŞİ
GAPCUK = YARANIN KABUĞU
GATIK = AYRAN
GAVSUL = KABUK
GECİN = FASULYA SAMANI
GEÇEK = MERDİVEN
GELBERİ = TIRMIK
GELEK = YAPRAK-SAYFA
GENDEME = OLGUNLAŞMAMIŞ MISIR
GIBCIRTMAK = KOŞMAK
GICIRUK = TATTİRİVALLİ AĞACI
GIGALAK = UYUŞUK
GINDIRA= HASIR OTU
GIRAN = TEPE
GİREBİ = BURUNLU KÜÇÜK BALTA
GOPÇA = DÜĞME
GOPMAK = KOŞMAK
GOROK, FORUK = İÇİ BOŞ YEMİŞ, AĞZINDA DİŞİ KALMAMAK
GOZAK = HAM MEYVA
GOYA = HALINCA-KENDİNCE
GÖCCEK = GÖZLÜK
GÖYNEK = GİYİM EŞYASI
GÖĞNÜ=OLGUNLAŞMIŞ
GUVAK = SAÇTAKİ KEPEK
GUYTAK = ÇUKUR
GÜDÜNE = MISIRI AYRILMIŞ KOZA
HABURA = BURASI
HAVRUZ=ÇOCUĞUN LAZIMLIĞI
HAÇAN = NİÇİN
HACCAK = GÜZEL
HALINCA = KENDİNCE
HARAR = BÜYÜK SEPET DERLEYEN :B.HIDIR
HARK = SU YOLU
HARPITMAK = YEMEK
HARTAMA = ÇATIDA KULLANILAN İNCE TAHTA
HAYİH, HEEH = ANLAMADIM
HEDİK = KARDA YOL AÇMA ARACI (KASNAK)
HEMİDE = GERÇEKTEN
HENNÜK=HAVANIN SİSLİ OLMASI
HEDER= HEBA ETME, BOŞA HARCAMA
HEZEROLSUN=YAZIKLAR OLSUN
HIŞIR = HAYVAN YİYECEĞİ
HIŞIR OLMAK = ÇOK YORULMAK
HILTAK = BOL ANLAMINDA
HITIR = EZİLMİŞ MISIR
HIZAN = ÇOCUK
HOORA = ORASI
HOPCURAMA = ZIPLAMA
HÖLÜMEK = ISLANMAK
HÖŞÜL OLMAK = ÇOK YORULMAK, BUNALMAK
IMUK = SICAK
IYMAK = SERMEK
IŞIMAK = SABAH OLMAK
İÇLİK = GÖMLEK
İDARE = KÜÇÜK GAZ LAMBASI
İSTİ = SICAK
İSKEMBİ=OTURMA ARACI
KAŞ = DİK-BAYIR
KEF = KİR
KELÇÜK = ELMA ARMUT ARTIĞI
KAVSUL,GAVSUK =FINDIĞIN DIŞI
KEME = FARE
KEMRE = HAYVAN GÜBRESİ
KENEF = TUVALET
KESEK = ODUN PARÇASI
KEŞİK = SIRA
KILTİK, KİDDİK = KÜÇÜK SABUN
KOPCA = DÜĞME
KÖSMÜK = SİGARA İZMARİTİ
KöŞET=KOLLAMA, YOLUNU ARAMA
KÜFE = HAYVANLARIN YAL KABI
KÜLEK = AYRAN KABI
LÖÇ = ISLAKLIK
MAHNALIK = SEBEP-DAYANAK
MAKSUS = YALANDAN
MEŞREBE,MEŞEBE = SU KABI
MEEL = KAZMA
MIH = ÇİVİ
MIYILTI = SÜNEPE
MIRAS =NAYLONDAN,TAŞTAN VEYA AĞAÇTAN YAPILMIŞ MİSKET
MÖRÇ = TOKAT
MUDARA = SAĞLAM OLMAYAN
MURAS = AĞAÇTAN YAPILMIŞ EBE
MÜKEM = SAĞLAM
NACAK = KÜÇÜK BALTA
NEY = ANLAMADIM
ORA = BAYANIN ERKEĞİNE HİTAP ŞEKLİ
ORAK=OT BİÇME ARACI
OTTUK = HAYVAN YİYECEĞİ İÇİN YIĞIN
OTLUK=BİR ÇEŞİT LAHANA YEMEĞİ
ÖĞÜNNÜK = DEĞİRMENDE ÜĞÜTÜLEN UN
ÖSEFİ = ODUNUN YANA YERİ
ÖTÜRMEK = İSHAL OLMAK
ÖVEZ = KÜÇÜK SİNEK
ÖYMEK = SÜRMEK
PALDIR = YEŞİLLİKLE KAPALI YER
PAKLA = FASULYE
PASA = DEVAMLI
PANGAVUK= KABARIP SU TOPLAMIŞ, KABUK BAĞLAMIŞ YARA
PASTAF= YALAN
PALÇIK = YAĞMURDA ISLANMAK
PARKE=MONT
PE = BAHÇE DUVARI
PIRANGITMAK = DÜŞMEK
PIYIKMAK = KOŞMAK
PİNEKLİK = TAVUK YATMA EVİ
SACIYAK = ATEŞİN ÜZERİNE KAP KOYMA ALETİ
SARINCALI=YABANİ ARI
SADIR = SİDİK
SARINCALI=YABAN ARISI
SAVAK = SUYUN YOLUNU DEĞİŞTİRME
SAZAK = BATAKLIK
SEF = YANLIŞ
SİFT = İLK (BİRİNCİ)
SİFTİYE=BİRİNCİ KİŞİ OLMAK
SİNMEK = SAKLANMAK
ŞALAK = SALATALIĞIN GEÇKİNİ
SAZAK = HAYVAN SİDİĞİ BİRİKİNTİSİ
SİMELEK = ELİ YAVAŞ
ŞAMDAN = ŞİŞEDEN YAPILAN IŞIK
ŞAPALAK: ELİ AYAGINA DOLAŞMAK
ŞEFÜK = HAFİH
ŞELEK = SIRTTA TAŞINAN PAZAR SEPETİ
SöYKENMEK=UZANMAK
TAKAT=GÜÇ
TAFLAN = KARAYEMİŞ
TAM = HAYVAN YİYECEĞİ KONAN KÜÇÜK YAPI
TEREK = MUTFAK DOLABI
TEKEL TOSMAK = YUVARLANMAK
TIMAN = DON
TIINMAK:KARDA ERBİSELERİYLE KAYMAK
TİVSİ = BALIK YAVRUSU
TIRMIT = MANTAR
TORSUMA = KÜF TUTMA
TOSARMAK = SURAT ASMAK
TEVEKEL = GARİBAN-MÜLAYIM, SAF
TULUPUK = KARA LASTİK
UÇKUR = DON BAĞI
URGAN = HALAT
ÜÜL=CİVCİV YEMİ
ÜRMEK = HAVLAMAK
ÜĞRÜMEK=SALLAMAK
ÜRKÜNMEK=TAKLİT ETMEK
VAKIRTU = GÜRÜLTÜ
VICIRTMAK = SULU ÇAMUR
YİĞİDİN=DAĞDA YETİŞEN YABANİ OT
YAL = HAYVAN YİYECEĞİ
YALU = ÇARŞI
YAMALIK = BEZ PARÇASI
YANYAPILDAK=FAKİRLİKTEN ÜZERİNE ELBİSE GİYEMEMEK
YAYKIN = KIZIL AĞAÇ
YARYAPIŞIK = ÇOK ACIKMIŞ
YERÜSTÜ = EVLERDE HOL
YEYNİK = HAFİF
YELGİBİ = HIZLI GİTMEK (KAÇMAK)
YIFLAN = ESNEK
YÜĞLEMEK = SİVRİLTMEK- YONTMAK
YONGA = ODUN PARÇASI
ZABAÇÇAK = YARIN
ZAHRA = UN
DARU=MISIR
ZEBİL = ÇOK
ZEETTEN = AKŞAM –GECE
ZIBARMAK = öLMEK- YATMAK
ZIBIÇ = SAP
ZİFİR =KARANLIK
ZAT =OLMAYAN
ZIRIFTA=HAMURİŞİ EKMEK
NOT:Sözlükte olmayan kimi kelimeler tarafımdan ilave edilmiştir.
